Siber zorbalık nedir? Nedenleri nelerdir?

Psikolog Merve Kırna, siber zorbalık ve nedenleri hakkında bilgi verdi.

Uzman Klinik Psikolog Merve Kırna, “Siber yani sanal zorbalık; iletişim araçları vasıtasıyla kişilere zarar vermek için yazı, resim, ses ya da görüntü gibi içerikleri kasti olarak paylaşma amacıyla yapılan eylemdir. Bir davranışın siber zorbalık olması için iki önemli unsur bulunmaktadır. Öncelikle kişinin zarar verme bilincinde ve farkındalığında olması gerekmektedir, diğer unsur ise yapılan zorbalığın devamlılık arz etmesidir. Siber zorbalık her yaşta görülebilen kişinin ruhsal, sosyal ve akademik hayatını sıkıntıya sokan bir durumdur. Çocuklar ve gençler siber zorbalıktan daha çok etkilenmektedir. 11-17 yaş aralığındaki gençlere yapılan bir araştırmaya göre; siber zorbalık en çok 12-14 yaş aralığında görülmektedir” dedi.

Siber zorbalığın kişinin, karşı tarafa zarar vermek amacıyla yaptığı her türlü eylem şeklinde ortaya çıkabildiğini ifade eden Kırna, “E-mail atmak, mesaj atmak, cep telefonuyla sürekli aramak gibi sadece kişiyi hedef alan içerikler olabileceği gibi, web sayfalarında, sosyal medya platformlarında herkesin görebileceği şekilde kişiyi hedef alan ve kişi için rahatsızlık verici davranışlar şeklinde de görülebilmektedir. Siber zorbalık genellikle; online platformlarda kavga etmek, karşı tarafa zarar verici eylemlerde bulunmak, kişiyi aşağılayıcı, küçük düşürücü hakaretlerde bulunmak, doğrudan ya da dolaylı tehdit etmek veya gözünü korkutucu mesajlar vermek, gerçekliği olmayan iftiralar atmak, kişi için önemli, gizli bir resim, ses ya da videoyu herkesin göreceği şekilde ifşa etmek, kişiyi taklit ederek sahte hesaplar açma, ortamdan dışlama, sanal tacizde bulunma ya da cinsel içerikli tacizler şeklinde görülebilmektedir. Kişinin; bir eylemin sonucunun zarar verici olduğunu bildiği halde, bu eylemi yapmaya devam etmesinin ardında bir çok etken bulunmaktadır. En önemli eksiklik; empati kuramama, yapılan davranışın karşı tarafı incilteceğini düşünememe, sonuçlarını kestirememe durumu yatmaktadır. Yüz yüze yapılmayan bir eylem sonucunda kişi; karşısındaki kişinin ne kadar üzüleceğini ve incineceğini fark edememektedir. Aile içi iletişimin kopuk olduğu kişiler, antisosyal davranış eğilimleri bulunan kişiler, arkadaşlar arasında popüler olma, kendini kanıtlama çabası bulunan kişiler, saldırganca davranmaktan haz almaktan hoşlanan kişiler, kendisine kötü davranan kişilerden sanal ortamda intikam alma arzusu olan kişiler, saldırganlık düşlemini sanal ortamda davranışa dökme çabası bulunan kişiler, siber zorbalığa neden olan etkenler olabilmektedir. Ayrıca; internet üzerinden hızlı ve kolay ulaşım sağlanması, internet ortamında paylaşılan bir bilginin diğer kişiler arasında hızlı bir şekilde yayılması, teknolojik cihazlar sayesinde yayımlanan içeriğin kopyalanma ve uzun yıllar saklanabilmesi de etkenler arasındadır. Bütün bunların yanı sıra, belki de en önemlisi internet ortamında kişilerin kimliklerini çok rahat bir şekilde gizleyebilmeleri kişinin gerçek hayatında yapmayacağı şeyleri çok rahat yapmasına olanak tanımaktadır” diye konuştu.

Yapılan çalışmaların siber zorbalığa maruz kalan kişilerde; hüsran, kızgınlık ve üzüntülü olma duygusu yoğun olarak gösterdiğini kaydeden Kırna, “Uzun süren siber zorbalık durumunda kişinin; öz saygısında düşüş, kendisi hakkında önemli olan bilgilerin öğrenilmesi ve yayılmasından dolayı utanç yaşama, kendini değersiz hissetme, depresyon belirtileri görülmekle beraber; zorba kişinin kimliğini kolayca saklayabilmesi ve kişinin kim olduğunun bilinmemesinden dolayı mağdur olan kişide yoğun stres yaşama, çevresindeki herkesten şüphelenme, güvensizlik problemleri, paranoid semptomlar, arkadaşlık ilişkisi kurmada güçlük çekme, intihar düşüncesi ya da eylemleri görülebilmektedir. Genellikle zorbalığa maruz kalan gençler bu durumu paylaşmaktan çekinirler, aile içi iletişimin iyi olması, çocuğun yaşadığı sıkıntıları paylaşabilmesine olanak tanır. Bu yüzden gerekli güvenin sağlanması yaşadığı herhangi bir sıkıntıda ya da siber zorbalığa maruz kalındığında ailesi ile paylaşabilmesi adına önemlidir. Bu durumu paylaşan çocuğunuza kendi hatası olmadığını bilmesine destek olun. Zorbalığı engelleyin. Sosyal medya şifrelerinin güvenli olmasını sağlayın, kimlik bilgilerinin sanal ortamda paylaşılmaması hakkında çocuğunuzu bilgilendirin. Tanımadığı kişilerden gelen davetleri kabul etmeme, gizlilik ve güvenlik ayarları konusunda bilgilendirip destek olun. Yaşanan süreç ile ilgili gerekli psikolojik desteği almaktan çekinmeyin. Peki madalyonun öbür ucu yani zorbalığı yapan bir çocuğun ebeveyni iseniz. Yapılan eylemin insanlar üzerinde oluşabilecek psikolojik etkileri hakkında konuşun. Niyeti kötü olmasa dahi “şakalaşmak ve alay etmek” amacıyla yapıldığından bahsetse bile; bu durumun kendisi için eğlenceli gözükmesinin yanı sıra karşı tarafın neler yaşayabileceğine dair empati kurmasına destek olun. Okul, rehberlik servisi ile işbirliği içinde olun Yaşanan sürecin psikolojik boyutunun detaylı ele alınması için psikoterapi desteği almaktan kaçınmayınız” açıklamalarında bulundu.