'Teknoloji bayramın manevi dokusunu zedeliyor' diyen uzmandan 'dijital detoks' önerisi

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dijital İletişim Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, "Yeni nesil iletişim teknolojileri bayramların manevi dokusunu zedeliyor. İletişimi farklı bir boyuta taşıyan yeni nesil iletişim araçları ve mobil teknolojiler bireylerin daha hızlı iletişim kurmasını sağlamış, ancak bu durum yüz yüze iletişimi derinden etkilemiştir." dedi.

Kırık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, geçmiş yıllarda mektup, telgraf, telefon ve tebrik kartlarıyla gerçekleştirilen bayram tebriklerinin yerini şimdi toplu SMS’ler, anlık mesaj uygulamaları ve sosyal paylaşım ağlarının aldığını belirten, bu durumun bayramlar ve özel günlerin manevi dokusunun zedelenmesine neden olduğunu söyledi.

Bireylerin sosyal medya ve anlık mesaj uygulamalarıyla sürekli birbirleriyle iletişim halinde oldukları için bayram tebriklerinin sıradanlaştığını aktaran Kırık, "Özellikle mobil iletişim araçlarının varlığı, akıllı telefonların ve tabletlerin gereğinden fazla kullanımı kişiler arası ilişkileri ve manevi dokuyu baştan aşağı değiştirmiştir. Sanal ortamda iletişim sürekli devam etmektedir. Bu durum bayramlar ve özel günlerde de kendini göstermiş, çocuklar ve gençler açısından da bayramlar farklı boyut kazanmıştır. Dijital hastalıklar ne yazık ki bayramlarda da etkisini hissettiriyor." diye konuştu.

Kırık, akıllı telefonsuz yaşayamama ve sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırma korkusu adı verilen "nomofobi"nin bireylerin devamlı akıllı telefonlarıyla etkileşim içerisinde kalmasına sebep olduğuna işaret ederek, bu durumun ziyaret esnasında yüz yüze gelinen bireylerin önemsiz kılınmasına sebebiyet verdiğini anlattı.

Sosyal medyadaki paylaşımların detaylı şekilde incelendiğinde bayram ziyaretlerinde söz konusu durumla sıkça karşı karşıya kalındığı dile getiren Kırık, şöyle devam etti:

"Bayramlarda kutlama yapmak için sosyal medya uygulamaları arasından en çok WhatsApp, Facebook, Twitter ve Instagram kullanılmaktadır. Önceleri bireyler bayramlaşmak için ziyaret edemedikleri kişilere kartpostal gönderirdi, ardından bu durum yerini telefon konuşmalarına ve kısa mesajlara bıraktı. Şimdi ise dijital dünyanın etkisiyle hem sesli arama hem de ileti gönderme özelliğinden dolayı WhatsApp daha yoğun bir şekilde tercih ediliyor. SMS ile gönderilen toplu mesajların yerini artık WhatsApp devralıyor. "

Kırık, sosyal medya hesaplarından ya da SMS ile iletişim kurmaktan ziyade sıcak iletişimin daha sağlıklı olduğuna dikkati çekerek, "İletişim dilinde toplu mesajlar bireye değer verilmediğini işaret ederken, kullanıcılarca çok da uygun karşılanmamaktadır." ifadesini kullandı.

Dijital iletişim çağı dolayısıyla Facebook, Twitter, Instagram ve WhatsApp gibi gündelik yaşamda da sıklıkla kullanılan iletişim kanallarının bayram tebrikleri için de tercih edildiğini ve bu durumun bayramların manevi ruhunu zedelediğini vurgulayan Kırık, şunları kaydetti:

"İnsanların jest ve mimikler yerine emojileri kullanması da mesajları sıradanlıktan çıkaramamaktadır. İnternet ortamında kopyala yapıştır tarzında edinilen bayram tebrik mesajları ve görselleri bayramların özgün ruhuna da uygun bir yapıya sahip değildir. Yeni nesil iletişim teknolojileri bayramların manevi dokusunu zedeliyor. İletişimi farklı bir boyuta taşıyan yeni nesil iletişim araçları ve mobil teknolojiler bireylerin daha hızlı iletişim kurmasını sağlamış, ancak bu durum yüz yüze iletişimi derinden etkilemiştir."

Kırık, bayramlarda gerçekleştirilen ziyaretlerin sosyal medyadan paylaşılmasının birçok açıdan sakıncalı olduğuna dikkati çekerek, "Sosyal medya hesaplarından bayram ziyaretlerini paylaşmak hem mahremiyetin zedelenmesine hem de güvenlik sorunlarına sebebiyet vermektedir. Geçmişte şeker ve çikolata toplayan çocukların yerini paylaştıklarıyla beğeni elde etmeye çalışan Z kuşağı almıştır. Ayrıca bayramların uzun olması da tatil yörelerine akın edilmesini sağlamış, bu durum bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Yer ve konum bildirimleri, hatta tatilden dönülecek sürenin bile yazılması yeni nesil hırsızların ekmeğine yağ sürmektedir. " şeklinde konuştu.

Sosyal medyayı doğru anlamak, anlamlandırmak, kararında kullanmak ve iletişim araçlarında gereken bilinci elde etmenin medya okuryazarlığı açısından önemli olduğunu kaydeden Kırık, şu önerilerde bulundu:

"Bayramlardan haz alabilmek ve geleneklerimizi sürdürebilmek için yapmamız gereken en önemli şey akıllı telefonları bir kenara bırakıp akraba ve eş-dost ziyaretlerini gerçekleştirmektir. İletişim araçlarının kullanılması yerine ziyaretlerle bayramı geçirmek ya da en azından telefonla sesli şekilde sevdiklerimizle görüşmek oldukça önemli. Bu durum bireylerin kendilerini özel hissetmesini sağlar. En azından bayramlarda akıllı telefon orucu tutularak dijital detoks uygulanmalıdır. Özçekimler yerine aile fertleriyle vakit geçirmek faydalı olacaktır."