İstanbul Nükleer Diplomasinin Yeni Merkezi Oluyor: İran ve Avrupa Arasında Kritik Zirve

Müzakerelerin Yeniden Başlaması: Avrupalı Tarafların Talebiyle İstanbul Buluşması

İran devlet televizyonunun son dakika haberine göre, İran, 2015 nükleer anlaşmasının Avrupalı taraflarının talebi üzerine yeni bir müzakere turunu kabul etti. Görüşmeler, 25 Temmuz Cuma günü İstanbul'da yapılacak. Bu buluşma, uzun süredir devam eden gerilimlerin ardından diplomatik çözüm arayışlarına yeni bir ivme kazandırması bekleniyor.

Heyetler İstanbul'da Bir Araya Gelecek

Dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirilecek müzakerelere, İran'ı temsilen Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi katılacak. İngiltere, Fransa ve Almanya'dan da benzer düzeyde heyetlerin katılımı bekleniyor.

Gerilimlerin Ardından Diplomatik Hareketlilik

Mayıs ayında İstanbul'da yapılan ilk görüşmeler, ABD ile İran arasında süren müzakerelere paralel olarak gerçekleştirilmişti. Ancak 13 Haziran'da İsrail'in İran'a yönelik saldırısı, müzakere sürecinde bir kesintiye neden olmuştu. Bu yeni zirve, bu kesintinin ardından diplomatik çabaların yeniden canlandırılması açısından kritik bir önem taşıyor.

"Snapback" Mekanizması Endişesi ve Süreç

İran, 2015 nükleer anlaşmasıyla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayabilecek "tetik mekanizması (snapback)" adı verilen maddeden endişe ediyor. Avrupa ülkelerinin bu maddeyi işletme olasılığı, müzakerelerin en önemli gündem maddelerinden biri olacak. Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim'de sona eriyor ve bu tarihten önce bir çözüm bulunamaması durumunda Avrupa ülkelerinin yaptırımları yeniden başlatma ihtimali artıyor.

2015 Anlaşması ve Sonrasındaki Gelişmeler

14 Temmuz 2015'te İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan anlaşma, İran'ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırılması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak ABD'nin 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve İran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulaması, sürecin tıkanmasına neden olmuştu. İran, Avrupa ülkelerinden ABD'nin yaptırımlarını telafi edecek önlemler almasını istemiş ancak bu konuda sonuç alamamıştı.

İran'ın Tepkisi ve Mekanizmanın Hukuki Dayanağı

İran, anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve daha sonra yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalı tarafların, "anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri" ve "anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri" için snapback mekanizmasını harekete geçirebilecek hukuki bir dayanağa sahip olmadığını belirtmişti.

İstanbul'daki bu kritik zirve, İran'ın nükleer programı, yaptırımlar ve anlaşmanın geleceği gibi birçok önemli konuda çözüm arayışlarına sahne olacak. Diplomatik çabaların başarılı olması, bölgesel istikrar açısından büyük önem taşıyor.