Muş’ta unutulmaya yüz tutmuş olan ve zor şartlar altında üretilen tandırlar, birçok batı iline ve yurt dışına satılıyor.
Muş’un Hasköy ilçesinde ekmek yapımında kullanılan doğal tandır yapımı her geçen gün unutulmaya yüz tutarken, sayılı şekilde kalan tandır ustaları ise mesleklerini yaşatmaya devam ediyor. Ekmek üretiminde kullanılan tandırlar, bir haftalık işlemden geçmesinin ardından 400 liradan satışa sunuluyor. Dağlık kesimlerden getirilen özel taşlar balyoz ve odunlarla toz haline getirilip daha sonra ise siyah toprak karışımı ile hamura dönüştürülüyor. Hünerli ustaların elleriyle şekil bulan toprak tandıra dönüştürülüyor.
Gazetecilere açıklamalarda bulunan Hasköy Tarım ve Orman İlçe Müdürü Nahit Aykut, 13 yıldır ilçede görev yaptığını ve unutulmaya yüz tutmuş olan tandırcılığın yaşatılmaya çalışıldığını söyledi. Tandırcılığın çok önemli olduğunu ifade eden Aykut, "13 yıldır Hasköy ilçesinde görev yapmaktayım. İlçemizde örf ve adetlerimiz arasında yer alan ve neredeyse unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarımızdan biri de tandırcılıktır. İlçemizde merkez ve köylerinde herkesin normal fırınlarda ekmek alma gücüne ve ulaşım imkanlarına sahip olmadığından dolayı özellikle köylerimizde, kırsal kesimde çiftçilerimizin, vatandaşlarımızın kendi ihtiyaçlarını karşılamaları açısından tandırcılık bizim açımızdan çok önemli bir olaydır. Gerek ilçemizin ihtiyaçları, gerek ilimizin ihtiyaçları ve gerekse de ülkemiz ile yurtdışı ihtiyacını karşılayan üreticimiz, hanımıyla beraber unutulmaya yüz tutmuş bu el sanatımızı tekrar canlandırdığı için gerçekten çok minnettarız. İlçemizde tandır ekmeğini diğer ekmeklere göre tercih sebeplerinden biri de yüzey alanı geniş olduğundan ve özellikle undaki kepek oranının fazla oluşundan dolayı hem lezzet hem de sağlık açısından normal fırın ekmeklerine göre çok tercih edilen ve lezzetli bir ekmek çeşidinden dolayı tandırcılık bizim açımızdan çok önemli bir el sanatımızdır. Örf ve adetlerimizin, gelenek ve göreneklerimizin temel sanatlarından biridir" dedi.
Tandırcılığı yaşatmaya çalışarak geçimini sağlayan Mehmet Reşit Demir de, "5-6 ay sadece tandırın toprak hamuru ile uğraşıyoruz. Zor iş, taş kırıp onu öğütüyoruz. Taşları balyozlarla kırıyoruz. Daha sonra ise bu toprağı eliyoruz. Elekten geçirdikten sonra su ve siyah toprak ile karıştırıp hamurunu yapıyoruz. Bu işi bayanlardan öğrendim. Bir tandır aldım eve getirdim ve tandır iyi çıkmadı. Bende kendim bir tandır yaptım" diye konuştu.
"Almanya’ya ihracat yaptık"
Almanya’da yaşayan gurbetçilerin tandır götürdüklerini ifade eden Demir, "Almanya’ya kadar ihracat yaptık. Bize sipariş veriyorlar, biz ona göre yapıp Almanya’ya gönderiyoruz. Yurt dışından sipariş verenler genelde bizim Türk ve Kürtlerdir. Buradan tandırları alarak Almanya’ya götürüyorlar. Kendi araçları ile götürüyorlar" ifadelerini kullandı.
Tek geçim kaynağının tandırcılık olduğunu anımsatan Asuman Görken ise "Bir haftada 3 tane tandır bitiriyoruz. Hava güzel olursa 3 tane bitirebiliyoruz, eğer hava güzel olmazsa tandır üretemiyoruz. Bu tandırları her yere gönderiyoruz. İstanbul, Bursa, Manisa gibi illere gönderiyoruz. Bu iş çok zor bir iş. Taş getirip kırıp toprak haline getiriyoruz" şeklinde konuştu.
