Libya'nın doğusundaki hükümetten gelen sert açıklamalar, Akdeniz'deki güç dengesini yeniden şekillendiriyor. Türkiye ile imzalanan deniz yetki anlaşmasına tam destek veren Libya, Yunanistan'ın tek taraflı adımlarına karşı kararlılık mesajı veriyor.
Uluslararası Meşruiyet Vurgusu: Libya'dan Yunanistan'a Rest
Libya'nın doğusundaki Temsilciler Meclisi tarafından atanan ve Mareşal Halife Hafter tarafından desteklenen hükümetin Başbakanı Usame Hammad, Yunanistan'ın Türkiye ile imzalanan deniz yetki alanı mutabakatına yönelik eleştirilerine sert bir yanıt verdi. Hammad, Libya-Türkiye Mutabakat Muhtırası'nın uluslararası meşruiyete tamamen uygun olduğunu vurgulayarak, "Libya'nın dost ülkelerle imzaladığı anlaşmaların meşruiyetinin sorgulanması kabul edilemez. Libya-Türkiye işbirliği uluslararası meşruiyete uygun olarak yürütülmekte ve hiçbir ülkenin egemenliğini ihlal etmemektedir" ifadelerini kullandı.
Libya yönetimi, Yunanistan'ı provokasyon ve gerginliği tırmandırma politikası konusunda uyarıyor. Hammad, “Libya, ulusal güvenliğini ve stratejik çıkarlarını korumak için egemenliğinin herhangi bir şekilde ihlal edilmesine sert bir karşılık vermek de dahil olmak üzere uygun tedbirleri alma hakkını saklı tutar” diyerek net bir mesaj veriyor. Ayrıca Libya'nın deniz haklarının müzakere edilemez olduğunu ve sadece uluslararası yasal çerçeveler dahilinde tartışılabileceğini vurguladı.
Türkiye-Libya Enerji İşbirliği Hızlanıyor
Akdeniz'deki bu gelişmelerin gölgesinde, Türkiye ve Libya arasındaki enerji alanındaki işbirliği de hız kesmiyor. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) arasında dört deniz alanında jeolojik ve jeofizik araştırmalar yapılmasını öngören bir mutabakat zaptı İstanbul’da imzalandı. TPAO’nun toplam 10 bin kilometrelik alanda iki boyutlu sismik tarama yapması planlanıyor. Elde edilecek verilerin en geç dokuz ay içinde işlenmesi hedefleniyor.
Yunanistan'dan AB'ye Şikayet
Yunanistan, Türkiye’nin Libya ile attığı adımlardan rahatsızlığını Avrupa Birliği’ne taşıdı. Başbakan Kiryakos Miçotakis, Brüksel’deki AB Zirvesi’nde Türkiye-Libya deniz yetki alanları mutabakatını hedef aldı ve AB’den bu anlaşmanın "yasal etkisi olmadığını" tekrarlamasını istedi. Miçotakis, 2019’dan bu yana AB’nin resmî tutumuna atıfla, bu mutabakatın "üçüncü ülkelerin egemenlik haklarını ihlal ettiğini" iddia ediyor. Türkiye ise mutabakatın Doğu Akdeniz’de oldubittilere izin vermemek için atılmış stratejik bir adım olduğunu ve uluslararası hukuk çerçevesinde meşru olduğunu vurgulamaya devam ediyor.
Ankara ve Trablus Kararlı Duruş
Ankara, Libya ile deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına yönelik mutabakatı, Doğu Akdeniz’de izole edilme çabalarına güçlü bir cevap niteliğinde görüyor. Mutabakatla Türkiye, Birleşmiş Milletler’e de bildirdiği kıta sahanlığı sınırlarının güneybatısında net bir hat oluşturmuş durumda.
Gelişmelerin Ardındaki Nedenler
Libya yönetimi, Yunanistan’ın Girit Adası’nın güneyinde hidrokarbon arama ve işletme ihalesine çıkmasını "egemenlik ihlali" olarak değerlendirmiş ve Atina yönetimini uyarmıştı. Bu kapsamda Yunanistan’ın Trablus Büyükelçisi, Libya Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak resmi protesto iletilmişti. Libya Ulusal Birlik Hükümeti de uluslararası deniz hukukuna uygun bir çerçeve olmaksızın gerçekleştirilecek her türlü arama ve sondaj faaliyetine itirazını dile getirmiş ve bölgede yeni bir gerilim istemediklerini belirterek yapıcı diyalog çağrısı yapmıştı.