'Uyuyan volkan'ın kaynağı araştırılıyor

BİTLİS (AA) - Bitlis'in Tatvan ilçesindeki Nemrut Kalderası'nda yapılan jeofizik çalışmalarda, yerin 5 kilometre derinliğinde "magma odacığı" olabileceği tahmin edilen yapı tespit edildi.

Kentin önemli turizm destinasyonlarından olan ve "uyuyan volkan" olarak bilinen Nemrut Kalderası, her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turisti ağırlıyor.

Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aydın Büyüksaraç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yanardağda yaklaşık 1 milyon yıl öncesinde aktivitelerin başladığını söyledi.

Bir milyon yıldan günümüze olan süreçte 31 volkanik aktivite tespit ettiklerini anlatan Prof. Dr. Büyüksaraç, şöyle devam etti:

"En son 1692'de meydana geldiği bilinen yanardağın aktivitelerini değerlendirdiğimizde, yaklaşık 35 bin yılda bir istatistiki olarak etkinliğinin olduğu bir yanardağdan bahsediyoruz. Bugün için 'uyuyan yanardağ' tabiriyle anılıyor. Ancak yapılan gözlemler, buhar bacaları ve sıcak su çıkışlarının varlığı, kalderanın sıcak su bölümlerinde sıcak suyun sürekli yer değiştirmesi, yanardağın halen aktif olabileceğinin en önemli göstergeleri. Bu etkilerin varlığı, farklı tektonik olaylarla ya da volkanik çıkışlarla bağlantılı olacak şekilde değişim gösterdiğini ifade ediyor."

Büyüksaraç, Nemrut'ta Doç. Dr. Yunus Levent Ekinci ile jeofizik incelemeler yaptıklarını anlatarak, "Gravite manyetik verilerini incelediğimizde yanardağın üzerindeki kaldera seviyesinden yaklaşık 4 kilometre tabanda bir kütlenin varlığını tespit ettik. 'Magma odacığı' olabilecek yapı ise 5 kilometre sonrasında başlıyor." dedi.

Büyüksaraç, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Değişik kaynaklarda ve önceki çalışmalarda 5 kilometre derinlikte magma odacığı olabileceğine yönelik birtakım bulgular da var. Yanardağ için sığ sayılabilecek bir derinlik. Yanardağın etkili olabileceğine yönelik başka çalışmalar da yürütülüyor. Hacettepe Üniversitesi ile bir başka proje kapsamında volkano-tremor kayıtlarını elde etmeye çalışıyoruz. Bu çalışmalarımızdaki bazı belirtiler, yanardağın gelecekte etkili olabileceğini gösteriyor. Ancak daha ileri çalışmalar yapılması gerekiyor. Burada sürekli gözlem istasyonlarının kurulması ve farklı dönemlerde gaz çıkışlarının incelenmesi gerekiyor. Böylece Doğu Anadolu'nun önemli bir coğrafik şekil almasında etkili olan Nemrut Yanardağı'nın gelecekte etkili olup olmayacağının belirtileri elde edilebilir."

Nemrut volkanının kökeni sayılabilecek magma odacığının derinliğini, Maden Tetkik Araştırma Enstitüsünün önceki yıllarda aldığı gravite manyetik verilerle ve 3 boyutlu modelleme yaparak belirlediklerini anlatan Büyüksaraç, şunları kaydetti:

"Nemrut volkanik alanında risk çok fazladır. Çünkü buradaki volkanizmanın meydana gelmesindeki en büyük etken Arap Yarımadası'ndan başlayarak Anadolu'nun kuzeye doğru itilmesine yol açan tektonik süreçtir. Bu süreçte yer değiştirme potansiyeli söz konusu. Bu, gerilim birikimine yol açıyor. Bunların çoğunu deprem olarak Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu fayları üzerinde yaşıyoruz. Volkan eğer aktiviteye geçecekse oluşma öncesinde kül püskürtmesi, sıcak su çıkışlarındaki artış ve zaman zaman gürültülü duyumlar gibi bulgular ortaya çıkacaktır."