Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 25 Eylül'de Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleştireceği zirve öncesinde, Amerikan Kongresi'nin danışma organı Kongre Araştırma Servisi (CRS) tarafından hazırlanan kapsamlı Türkiye raporu yayınlandı. Rapor, Türkiye-ABD ilişkilerindeki hassas başlıkları, stratejik önemi ve potansiyel anlaşma alanlarını mercek altına alıyor.
NATO'nun Vazgeçilmezi Türkiye: Stratejik Dengeler ve Rolü
CRS raporu, Türkiye'nin NATO içindeki vazgeçilmez rolünü özellikle vurguluyor. ABD'nin bölgedeki üslerine rağmen, bölgesel güvenliğin merkezinde Türkiye'nin bulunduğu belirtiliyor. Rusya-Ukrayna savaşındaki arabuluculuk misyonu ve enerji koridorlarının güvenliği açısından Ankara'nın stratejik değeri tartışılmaz hale gelmiş durumda. Ayrıca İran konusunda Türkiye'nin, Arap ülkeleri ile birlikte denge sağlayan tek aktör olarak öne çıktığı vurgulanıyor.
Kritik Dosyalar: S-400, F-35 ve Suriye
Rapor, Türkiye-ABD ilişkilerindeki en hassas başlıkları detaylı bir şekilde inceliyor. S-400 hava savunma sistemi krizi, F-35 programından çıkarılma ve Suriye'deki SDG gerilimi, zirvenin gündemini şekillendirecek önemli konular arasında yer alıyor.
S-400 ve F-35 Çıkmazı: Yeni Formüller Arayışı
Raporda en çok dikkat çeken konu, Türkiye'nin Rusya'dan aldığı S-400 hava savunma sistemi. Washington, S-400'ün Türkiye'de durduğu sürece F-35 satışının mümkün olmayacağını yineliyor. Ancak perde arkasında yeni bir formül tartışılıyor: S-400'ün ABD kontrolünde bir üsse taşınması ya da tamamen devre dışı bırakılması. F-35 programından çıkarılma sonrası başlayan belirsizlik, F-16 dosyasıyla daha da karmaşık hale geliyor. Ankara'nın 40 yeni F-16 alımı ve mevcut filonun modernizasyonu için yaptığı 23 milyar dolarlık anlaşmanın, 7 milyar dolara kadar düşebileceği belirtiliyor.
Suriye Dosyası ve SDG Gerilimi: Yeni Düzen Arayışları
CRS raporu, Türkiye'nin en hassas gündemlerinden biri olan Suriye'ye de geniş yer ayırıyor. Terör örgütü PKK'nın Mayıs 2025'te açıkladığı silah bırakma kararı ve SDG'nin Suriye ordusuna entegrasyonu kritik gelişmeler olarak kayda geçti. Raporda, Ankara'nın SDG'ye karşı pozisyonunun değişmediği ve Şam yönetimiyle mesafeyi kısaltırken sahada SDG yerine Suriye ordusu ve Türkiye destekli güçlerle yeni bir düzen kurmak istediği vurgulanıyor. ABD ise SDG'ye desteğini sürdürüyor ancak bölgede asker sayısını azaltmaya hazırlanıyor.
İsrail, Gazze ve Türkiye: Ticari Gerilim ve Stratejik Yakınsama
Raporda Türkiye'nin Hamas'a verdiği açık destek eleştirilirken, Gazze savaşı sırasında İsrail karşıtı tutumu ve ticareti tamamen durdurması öne çıkarılıyor. İsrail'in Türkiye'nin Suriye'deki nüfuzunu sınırlamak için çeşitli adımlar attığı ve iki ordu arasında "çatışmayı önleme hattı" kurulduğu bilgisi veriliyor.
Zirve Öncesi Çerçeve Çizildi: Milyarlarca Dolarlık Anlaşma Beklentisi
Kongre raporunun zamanlaması manidar: Erdoğan-Trump zirvesinden yalnızca 10 gün önce yayınlandı. Kongre sert başlıkları gündeme taşırken, Trump'ın daha yumuşak bir dil kullanması bekleniyor. Zirvenin gündeminde yalnızca diplomasi değil, milyarlarca dolarlık ticaret ve savunma anlaşmaları da yer alıyor.
Trump Zirvesinde Dev Anlaşma: 250 Boeing Uçağı ve Yeni F-16
Bloomberg'in haberine göre, Türkiye'nin 250 adet ticari Boeing uçağı alımı için hazırlıklar tamamlandı. Türk Hava Yolları ile Boeing arasında çerçeve anlaşmanın hazırlandığı, duyurunun Beyaz Saray görüşmesinde veya Ekim ayında yapılacak ikili temaslarda açıklanabileceği belirtiliyor. Ayrıca uzun süredir krize neden olan F-35 dosyasında da çözüme yaklaşıldığı hatırlatılıyor. Türk Hava Yolları, önümüzdeki on yıl içinde filosunu neredeyse iki katına çıkarmayı ve İstanbul'u Dubai'ye rakip küresel bir havacılık merkezi haline getirmeyi hedefliyor.
Boeing Hisseleri Uçuşta: ABD Ekonomisi İçin Kritik Satışlar
Anlaşmalar, yalnızca Türkiye için değil ABD ekonomisi için de kritik. Boeing hisseleri bu yıl %22 yükselirken, S&P 500 Havacılık ve Savunma Endeksi aynı dönemde %35 artış gösterdi. Satışların, ABD'nin ticaret açığını kapatma stratejisinde önemli rol oynaması bekleniyor. F-35 krizinin diplomatik yollarla çözülebileceğine işaret eden Trump'ın sözleri, ABD-Türkiye ilişkilerinde yeni bir dönemin kapısını aralıyor.